Zakir Hussain passes away: प्रसिद्ध तबलावादक झाकीर हुसेन यांचे अमेरिकेतील सॅन फ्रान्सिस्को येथील रुग्णालयात निधन झाले. हुसैन यांचा मृत्यू फुफ्फुसाच्या आजारामुळे “इडिओपॅथिक पल्मोनरी फायब्रोसिस” या गुंतागुंतीमुळे झाला. ते ७३ वर्षांचे होते.
Zakir Hussain passes away: प्रसिद्ध तबलावादक झाकीर हुसेन यांचे अमेरिकेतील सॅन फ्रान्सिस्को येथील रुग्णालयात निधन झाले. हुसैन यांचा मृत्यू फुफ्फुसाच्या आजारामुळे “इडिओपॅथिक पल्मोनरी फायब्रोसिस” या गुंतागुंतीमुळे झाला. ते ७३ वर्षांचे होते. हुसेन गेल्या दोन आठवड्यांपासून रुग्णालयात दाखल होते. त्यांची प्रकृती खालावल्याने त्यांना आयसीयूमध्ये ठेवण्यात आले होते.
हुसैन यांची बहीण खुर्शीद औलिया म्हणाली की त्यांनी शांततेने शेवटचा श्वास घेतला. प्रसिद्ध तबलावादक उस्ताद अल्ला राख यांचा मुलगा झाकीर हुसेन यांचा जन्म ९ मार्च १९५१ रोजी झाला. तो त्याच्या पिढीतील महान तबला वादकांपैकी एक मानला जातो. त्यांच्या पश्चात पत्नी अँटोनिया मिनेकोला आणि त्यांच्या मुली अनिशा कुरेशी आणि इसाबेला कुरेशी असा परिवार आहे. त्यांनी एक असाधारण वारसा मागे सोडला आहे, ज्याचा जगभरातील असंख्य संगीत प्रेमी जपतील, ज्याचा प्रभाव पुढील पिढ्यांपर्यंत राहील. आपल्या सहा दशकांच्या कारकिर्दीत, हुसेन यांनी अनेक नामांकित आंतरराष्ट्रीय आणि भारतीय कलाकारांसोबत काम केले, परंतु १९७३ मध्ये गिटारवादक जॉन मॅक्लॉफ्लिन, व्हायोलिन वादक एल शंकर आणि तालवादक टीएच ‘विक्कू’ विनायकरामन यांच्यासोबत सामील झाले, ज्यात भारतीय शास्त्रीय संगीत आणि पाश्चात्य जॅझ संगीताचे घटक आहेत फ्यूजनचे खूप कौतुक झाले.
हुसैन यांनी वयाच्या सातव्या वर्षी तबला वाजवण्यास सुरुवात केली आणि पंडित रविशंकर, अली अकबर खान आणि शिवकुमार शर्मा यांसारख्या दिग्गजांसह भारतातील जवळजवळ सर्व प्रख्यात संगीत कलाकारांसोबत काम केले. यो-यो मा, चार्ल्स लॉयड, बेला फ्लेक, एडगर मेयर, मिकी हार्ट आणि जॉर्ज हॅरिसन यांसारख्या पाश्चात्य संगीतकारांसोबतच्या त्यांच्या महत्त्वपूर्ण सहकार्यामुळे भारतीय शास्त्रीय संगीत आंतरराष्ट्रीय प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचले. हुसेनने त्यांच्या कारकिर्दीत पाच ग्रॅमी पुरस्कार जिंकले आहेत, त्यापैकी तीन या वर्षाच्या सुरुवातीला ६६ व्या ग्रॅमी पुरस्कारांमध्ये आले. भारतातील प्रसिद्ध शास्त्रीय संगीतकारांपैकी एक असलेल्या हुसैन यांना १९८८ मध्ये ‘पद्मश्री’, २००२ मध्ये ‘पद्मभूषण’ आणि २०२३ मध्ये ‘पद्मविभूषण’ पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. हुसैन यांच्या निधनाची माहिती मिळताच सेलिब्रिटींनी सोशल मीडियावर शोक व्यक्त करत त्यांना श्रद्धांजली वाहिली. राज्यसभा सदस्य प्रियंका चतुर्वेदी यांनी ज्येष्ठ तबलावादक यांना श्रद्धांजली वाहिली. त्यांनी म्हटले की, तबलावादक उस्ताद झाकीर हुसेन यांच्याशिवाय संगीताचे जग अपूर्ण राहील. त्यांचे कुटुंब, मित्र आणि जगभरातील त्यांचे चाहते यांच्याबद्दल मनापासून शोक. चित्रपट निर्माते हंसल मेहता म्हणाले, अलविदा उस्तादजी. ज्या व्यक्तीने तबला वादनाला आकर्षणाचा केंद्रबिंदू बनवले, ज्याने हे वादन जगभर लोकप्रिय करण्यात महत्त्वाचे योगदान दिले. त्यांचे कुटुंब, चाहते आणि जगभरातील प्रियजनांप्रती मनापासून शोक. महाराष्ट्राचे राज्यपाल सी.पी. राधाकृष्णन यांनी तबलावादक उस्ताद झाकीर हुसेन यांच्या निधनावर शोक व्यक्त केला आणि देशाने आपला एक लाडका तबलवादक आणि सांस्कृतिक प्रतिक गमावला. राधाकृष्णन म्हणाले की हुसेन हे भारतीय शास्त्रीय संगीतात घराघरात नाव झाले होते. त्यांच्या निधनाने संगीत जगताची कधीही भरून न येणारी हानी झाली आहे. उस्ताद झाकीर हुसेन यांचे संगीत अजरामर राहील, संगीतकारांच्या पिढ्यांना नवनवीन आणि उत्कृष्टतेची प्रेरणा देईल.
माजी केंद्रीय मंत्री शरद पवार म्हणाले, प्रसिद्ध तबलावादक ‘पद्मभूषण’ उस्ताद झाकीर हुसेन यांच्या निधनाचे वृत्त दुःखद आहे. झाकीर हुसेन हे भारतातील सर्वात प्रसिद्ध तबलावादक म्हणून ओळखले जात होते, ते एक अष्टपैलू व्यक्तिमत्व होते. त्यांनी भारतीय वाद्य तबला जगाच्या पटलावर रुजवला. कलाविश्वातील एका दिग्गजाचे आज निधन झाले. केरळचे मुख्यमंत्री पिनराई विजयन यांनी तबला वादकाचे वर्णन “भारताच्या समृद्ध संगीत वारशाचे प्रतीक आणि शास्त्रीय परंपरेचे खरे संरक्षक” असे केले. उस्ताद झाकीर हुसेन यांनी भारतीय संगीत जगभर लोकप्रिय करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आणि ते भारताच्या समृद्ध संगीत वारशाचे प्रतीक होते.
शास्त्रीय परंपरेचे ते खरे रक्षणकर्ते होते. कलाक्षेत्रातील त्यांचे योगदान अनन्यसाधारण आहे. त्यांच्या निधनाने संस्कृती आणि मानवतेची मोठी हानी झाली आहे. हुसेन यांच्या कुटुंबाप्रती शोक व्यक्त करताना, काँग्रेसचे अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे यांनी त्यांचे वर्णन एक सांस्कृतिक दूत, ज्याने आपल्या मंत्रमुग्ध करणाऱ्या बीट्सने सीमा आणि पिढ्यांचे पारायण केले. पद्मविभूषण पुरस्कार विजेते, तबला वादक आणि तालवादक यांनी आपल्या वडिलांचा वारसा आपल्या विलक्षण कामगिरीद्वारे उत्कृष्टपणे पुढे नेला. त्यांना मिळालेले अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय सन्मान याचा पुरावा आहेत. पश्चिम बंगालमधील प्रसिद्ध संगीतकारांनीही हुसेन यांच्या निधनाबद्दल शोक व्यक्त केला.
संतूर वादक पंडित तरुण भट्टाचार्य म्हणाले, शास्त्रीय संगीताच्या जगात झाकीर हुसेन यांच्यासारखा दुसरा कोणी नसेल. हुसेन यांनी तबला बोल (ताल) विविध शास्त्रीय रागांमध्ये आणि शैलींमध्ये प्रयोग केले. ते कोणत्याही परफॉर्मन्सपूर्वी स्टेजवर मोठ्यांच्या पायाला स्पर्श करायचे. संतूर वादकाने सांगितले की त्यांनीच भारतीय तबला जगभर लोकप्रिय केला आणि भारतीय शास्त्रीय वाद्य संगीताला बीटल्सच्या बरोबरीने आणले.
तबला वादक प्रद्युत मुखर्जी, ‘ग्लोबल इंडियन म्युझिक अकादमी अवॉर्ड’ विजेते आणि ग्रॅमीजचे ज्युरी सदस्य यांनी हुसेन यांना रंगमंचावर जादू निर्माण करणारे बहुमुखी प्रतिभा असे वर्णन केले. एखाद्या उदयोन्मुख कलाकारामध्ये जर काही गुण दिसले तर ते त्याला मदत करण्यास नेहमीच उत्सुक असल्याचे मुखर्जी यांनी सांगितले. झाकीरजी दक्षिण कोलकाता येथील तबला निर्मात्याच्या दुकानाला भेट देत असत आणि येथे परदेशात त्यांच्या परफॉर्मन्ससाठी त्यांचे वाद्य वापरले. सरोद वादक पंडित तेजेंद्र नारायण मजुमदार यांनी सांगितले की, हुसेन नऊ वर्षांपासून येथे आयोजित स्वर सम्राट महोत्सवात सादरीकरण करत आहेत. आम्हाला झाकीरभाईंकडून अपेक्षा होती की त्यांनी काल (काल)ही आपल्या तबला प्रतिभेने प्रेक्षकांचे मनोरंजन केले असेल. या चार दिवसीय महोत्सवाचा काल तिसरा दिवस होता.
उस्ताद झाकीर हुसेन हे एक अद्भुत व्यक्ती होते. ते खरोखरच जगातील सर्वात लोकप्रिय संगीतकारांपैकी एक होते. सारंगी वादक कमल साबरी यांनी हुसेन यांच्या निधनाने संगीत जगताचे “मोठे नुकसान” असल्याचे वर्णन केले. ते एक अद्भुत संगीतकार होते ज्यांनी दीर्घकाळ जागतिक मंचावर भारतीय संगीताचे प्रतिनिधित्व केले. शास्त्रीय गायक वसीफुद्दीन डागर यांनी सांगितले, ते एक प्रेरणास्थान होते. हे कधीही भरून न येणारे नुकसान आहे. ते जगभरातील सर्वात प्रसिद्ध भारतीय संगीतकार होते.
बॉलीवूड सुपरस्टार अक्षय कुमार म्हणाला की हुसैन यांच्या निधनाबद्दल जाणून घेतल्याने मला “दु:ख” झाले आहे. ते खरोखर आपल्या देशाच्या संगीत वारशाचा खजिना होतं. करीना कपूर खानने उस्ताद कायमचे असे वर्णन केले. कमल हसन म्हणाले, झाकीर भाई! तू खूप लवकर आम्हाला सोडून गेला. तरीही त्यांनी दिलेला वेळ आणि त्यांच्या कलेच्या रूपाने जे मागे सोडले त्याबद्दल आम्ही त्यांचे ऋणी आहोत. गुडबाय आणि धन्यवाद! संगीतकार विशाल ददलानी यांनी दुसरा उस्ताद झाकीर हुसेन कधीही होणार नाही, असे वर्णन केले. संगीतकार कर्श काळे यांनी सोशल मीडियावर एक छायाचित्र शेअर केले आहे ज्यामध्ये वाद्य अशा प्रकारे धरले आहे की त्यावर ‘झाकीर’ लिहिलेले दिसत आहे. त्याला “शब्द नाहीत” असे कॅप्शन दिले.
भाजप खासदार आणि अभिनेत्री कंगना रणौतने, तुम्ही भारताला समृद्ध केले. तुमच्या योगदानाबद्दल धन्यवाद, असे म्हटले. यूएस-स्थित गायिका अनुराधा पलाकुर्ती म्हणाल्या की, हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीतात अनेक घराणे आहेत, परंतु मला विश्वास आहे की झाकीर हुसैन साहब ही एक अशी व्यक्ती होती जी त्या सर्वांच्या पलीकडे होती. ते कोणत्याही एका कुटुंबाचे नव्हते तर प्रत्येक कुटुंबाचे होता. ग्रॅमी पुरस्कार विजेते संगीतकार रिकी केज यांनी हुसेन यांना त्यांच्या “साधेपणा, नम्रता आणि त्यांच्या मैत्रीपूर्ण स्वभावासाठी” स्मरण केले. भारताने आजपर्यंत पाहिलेले महान संगीतकार आणि व्यक्तिमत्त्वांपैकी एक… स्वत: ही पातळी गाठण्याबरोबरच झाकीर जी अनेक संगीतकारांच्या कारकिर्दीला नवीन उंचीवर नेण्यासाठीही ओळखले जात होते. ते कौशल्य आणि ज्ञानाचा खजिना होते आणि त्यांनी नेहमीच संगीत उद्योगातील लोकांना त्यांच्या सहकार्यातून आणि त्याच्या कामातून प्रोत्साहन दिले. त्यांनी एक वारसा सोडला आहे आणि त्यांची खूण पिढ्यान पिढ्या राहील. ते खूप लवकर हे जग सोडून गेले. अमेरिकन ड्रमर नेट स्मिथ म्हणाले, हुसैन जी, तुम्ही आम्हाला दिलेल्या सर्व संगीताबद्दल धन्यवाद.
तुमचा वारसा ही आमची अमूल्य संपत्ती आहे. भारतीय संगीतविश्वातील एक अद्वितीय व्यक्तिमत्त्व, तबलावादक उस्ताद झाकीर हुसेन यांच्या निधनाने संगीत क्षेत्रावर शोककळा पसरली आहे. त्यांचे तबलावादन केवळ एक कला नव्हे, तर भावनांची अभिव्यक्ती होती. भारतीय शास्त्रीय संगीताला त्यांनी आंतरराष्ट्रीय स्तरावर ओळख मिळवून दिली. झाकीर हुसेन यांनी तबल्याला एक स्वतंत्र वाद्य म्हणून प्रस्थापित केले. त्यांचे निधन हे केवळ एका कलाकाराचे नाही, तर एका युगाचा अंत मानला जावा लागेल. संगीताच्या नादमयी प्रवासाचा एक अनमोल तारा शांत झाला. त्यांना भावपूर्ण श्रध्दांतली…!
